W przypadku akceptacji dawcy (potwierdzenia się zgodności antygenów HLA dawcy i chorego), dawca zostaje poinformowany o konieczności zgłoszenia się do ośrodka transplantacyjnego najbliższego miejscu zamieszkania dawcy. Po wykonaniu końcowych badań potwierdzających dobry stan zdrowia i wykluczeniu nosicielstwa wirusów potencjalny dawca zostanie poproszony o wyrażenie zgody na pobranie komórek krwiotwórczych do przeszczepienia.
Wykorzystywane są tu dwa sposoby uzyskania tych komórek: ze szpiku i z krwi obwodowej.
Wybór metody w konkretnym przypadku zależy od celu wykonania zabiegu oraz od woli dawcy. Jeżeli wskazaniem do wykonania zabiegu przeszczepienia jest choroba nienowotworowa to wtedy na ogół preferuje się pobranie szpiku. Jeżeli zaś wskazaniem jest choroba nowotworowa, zwłaszcza częściowo oporna na leczenie to wtedy preferuje się pobranie komórek z krwi obwodowej. Dawca przed pobraniem zostanie poinformowany o tym, czy istnieje w tej sprawie życzenie ze strony ośrodka transplantacyjnego. Jego życzenie będzie jednak nadrzędne i jeśli zgodzi się wyłącznie na pobranie szpiku (lub odwrotnie komórek z krwi obwodowej), to będzie musiało zostać to uhonorowane.
Pobranie komórek krwiotwórczych zawsze poprzedza spotkanie informacyjne z lekarzem pobierającym te komórki. Podczas spotkania potencjalny dawca uzyskuje szczegółowe informacje o technice pobierania, ewentualnych skutkach ubocznych pobrania i korzyściach dla biorcy. Jest to także ostateczny moment na podjęcie końcowych decyzji odnośnie oddania szpiku do przeszczepienia dla określonego biorcy, gdyż biorca od tej chwili zostanie przygotowany do przyjęcia przeszczepu alogenicznych komórek krwiotwórczych silnie działającymi lekami cytostatycznymi w niektórych przypadkach także napromienieniem na całe ciało. Wycofanie zgody dawcy w tym okresie może grozić choremu nawet śmiercią.
Pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej.
Zabieg ten jest wykonywany po wcześniejszym podaniu dawcy przez 4-6 kolejnych dni leku mobilizującego komórki krwiotwórcze ze szpiku do krwi obwodowej. Kolejnym etapem jest pobranie komórek krwiotwórczych podczas zabiegu aferezy. Sam zabieg nie wymaga znieczulenia ogólnego i jest bezpieczny dla dawcy. Zabieg trwa w sposób ciągły przez 3-4 godziny. Zabieg ten z technicznego punktu widzenia jest identyczny jak powszechnie wykonywane od wielu lat pobieranie płytek krwi w stacjach krwiodawstwa. Przeważnie niezbędne jest do uzyskania odpowiedniej liczby komórek krwiotwórczych wykonanie od 1 do 2 zabiegów.
Pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej w porównaniu do pobrania szpiku ma następujące zalety:
- możliwość pobrania materiału przeszczepowego bez potrzeby zastosowania znieczulenia ogólnego, co stanowi mniejsze obciążenie dla dawcy
- możliwość wykonania zabiegu w warunkach ambulatoryjnych, gdyż dawca zgłasza się do Kliniki Hematologicznej jedynie na czas wykonania zbiegu,
- po wykonanym zabiegu dawca komórek krwiotwórczych może udać się do domu.
Pobór komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej
Pobieranie szpiku z talerza kości biodrowej
Jeśli dawca zdecyduje się na tą procedurę pobrania szpiku jest on przyjmowany do kliniki, która znajduje się jak najbliżej miejsca jego zamieszkania z reguły dzień wcześniej lub w dniu pobrania. Następnego dnia po zabiegu zwalniany jest do domu. Jednak kilkanaście dni wcześniej przed planowanym pobraniem dawca zostaje zaproszony do stacji krwiodawstwa, gdzie zostanie pobrana od niego krew do autotransfuzji (ok. 450 ml), która następnie zostanie mu podana bezpośrednio po zabiegu pobrania szpiku. Termin pobrania musi być zsynchronizowany z przygotowaniem pacjenta do transplantacji, a pobrany od dawcy szpik dostarczany jest do Kliniki Transplantacyjnej przez specjalnego kuriera i podawany pacjentowi drogą kroplówki.
Pobieranie szpiku wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub zewnątrzoponowym aspirując szpik strzykawkami przez igły wkłute do kolców biodrowych tylnych. Zwykle są to dwa wkłucia przez skórę (niekiedy połączone z jej niewielkim nacięciem długości około 5 mm) i wielokrotne nakłucia kości. Zwykle podczas zabiegu średnio pobiera się 1000 ml szpiku, lecz całkowita jego objętość uzależniona jest za każdym razem od indywidualnej sytuacji klinicznej i związana jest głownie z masą biorcy, jak również masą dawcy i liczbą komórek w pobranym szpiku. Pobranie szpiku wraz ze znieczuleniem trwa zwykle 60-90 minut, a sam szpik pobierany jest do specjalnego zbiornika z płynem konserwującym a następnie jest filtrowany i podany dalszej obróbce w przypadku zajścia takiej potrzeby. Należy mieć na uwadze, że w następstwie znieczulenia ogólnego mogą wystąpić (lecz nie u wszystkich dawców) niepożądane objawy takie, jak: nudności, wymioty i ból głowy. Natomiast po samym zabiegu pobrania może wystąpić ból, obrzęk czy tkliwość w obrębie nakłucia wywołany uszkodzeniem tkanek w trakcie pobrania szpiku
Pobór szpiku z talerza kości biodrowej
Procedura pobrania komórek krwiotwórczych jest bezpłatna dla dawcy, a jej koszt opłaca ośrodkowi pobierającemu właściwy ośrodek dawcy, który z kolei otrzymuje refundację poniesionych kosztów z Narodowego Funduszu Zdrowia. Dawca przekazując cząstkę siebie dostaje w zamian świadomość uratowania drugiemu człowiekowi życia, które nie było by możliwe bez tego „podarunku”.
Źródło: